75 jaar geleden werd Antwerpen bevrijd (1944). Vrijheid, ontlading en feest ! Euforie ! Eindelijk… Meer dan 4 jaren van bezetting zijn eindelijk voorbij. De eerste vreugdevolle bevrijdingsdag vloeit over in 9 lange bevrijdingsmaanden. De dansende menigte verstomt. Angst voor bommen, vernieling en hongersnood komen in de plaats, evenals bezorgdheid over het lot van geliefden ergens ver weg.
Vreugde en verdriet liggen nooit ver uit elkaar, in een stad op weg naar haar definitieve vrijheid.
Enkele kanttekeningen bij de Expo Vreugde & Verdriet , Antwerpen bevrijd (1944-1945)
75 jaar geleden , in 1944, werd Antwerpen bevrijd. Na 4 jaar bezetting is de sfeer vreugdevol maar er zijn ook ondertonen van verdriet door verlies van familie en vrienden. De oorlog is nog niet afgelopen, in al zijn hevigheid barst het offensief “Wacht am Rhein” los, beter gekend als het “Von Rundstedt offensief”. Het idee is Antwerpen te heroveren en de Britten in een tangbeweging te omcirkelen. De Kampfgruppe Peiper bestaande uit pantsers en tanks, valt echter zonder brandstof voor Stoumont in de Ardennen, op enkele kilometers van de twee grootste depots voor brandstof van het Amerikaanse leger. Bij La Gleize was hij nood gedwongen te vluchten met zijn soldaten. Op 4 september trekken eenheden van de Britse 11de Pantserdivisie Antwerpen binnen via de Jan Van Rijswijcklaan. De Cromwelltank die het eerste binnenreed werd later geschonken aan de stad Antwerpen en was jaren een “landmark in the city”.Mijn vader vertelde me dat hij, (hij was reservecommandant en gedemobilseerd) op dat ogenblik met een tankofficier op de steile ladder kroop van Kristus Koning kerk om de posities te wijzen van de Duitsers in de haven.
De Antwerpenaren werden opgeschrikt door de eerste V1 bommen en er valt een een V2 raket op cinema Rex die 567 slachtoffers maakt , waaronder 296 geallieerde soldaten en 291 gewonden. Er zouden in zes maanden 6000 V1 bommen en V2 raketten op de Antwerpse provincie neerstorten, meer dan op Londen! De tol was hoog, 4200 doden aldus Pieter Serrien in zijn uitstekend boek “Elke dag Angst” . Op de voortreffelijke website “https:pieterserrien.be”, die hij regelmatig opfrist (tot 28 oktober 2019) met verhalen in een blogbericht.
Joris Longerstaey was een leerling van het OLV-college te Antwerpen en was scout bij “Den 2”. Hij had een EHBO badge en bij de bevrijding vroegen de opnieuw verschijnende kranten om hun EHBO-kennis ten dienste te stellen van de bevolking en de gekwetsten. In het stadspark had de Duitse generaal Stolberg zu Stolberg zich overgegeven. De Duitse artillerie bleef echter vanuit Merksem de stad bestoken. Enkele scouts in uniform regelden het verkeer en gaven info aan de Engelse troepen. Soms moesten ze schuilen onder de bomen of tegen de huizen voor de artillerie en de V1’s . Die dag werd Joris dodelijk getroffen door een schrapnel. Ter herdenking van zijn moedig optreden werd in onze scoutsgroep, een afdeling jongverkenners genoemd naar zijn naam.(bron: “Den 2”)
Maar nu terug naar de tentoonstelling “Vreugde en Verdriet”, Antwerpen bevrijd (1944-1945) in het Felixarchief. Deze expo geeft een alledaags beeld over het overleven en de smart van de Antwerpenaar in de oorlogstijd. Onze deskundige gids Anne-Sophie van Vyve , heeft zich als archeologe ingegraven in haar onderwerp. Zij is projectcoördinator bij het Vredescentrum en medeorganisator van deze boeiende tentoonstelling. Haar enthousiasme en de anekdotische aanpak en ook de opstelling met dozen maakten van dit evenement een hoogtepunt voor Antwerpen Cultuurstad.
Käthe Kolwitz verloor haar zoon Peter in de eerste wereldoorlog en heeft aangrijpende kunstwerken gemaakt die getuigen van diepe smart bij het verlies van een kind. Haar aanklacht is verpletterend.
